De Europese Unie bereidt sancties voor tegen Rusland vanwege de invasie van Oekraïne, maar kondigt ze nog niet af. Eerst moet de diplomatie een kans krijgen, vindt minister Timmermans van Buitenlandse Zaken. Dat standpunt valt te billijken, maar mag niet betekenen dat we business as usual blijven bedrijven met de agressor Poetin. Alleen al door minder hypocriet te zijn en hun eigen afspraken over witwassen, wapens en energie na te leven kunnen de EU-landen de macht van Poetin danig ondermijnen.
Onderzoek naar witwassen crimineel geld
De Russische elite rond Poetin sluist de opbrengsten van corruptie, misdaad en belastingfraude weg via West-Europese banken en trustkantoren. Oligarchen slagen erin om honderden miljarden aan zwarte roebels wit te wassen in de EU en te investeren in zaken als luxe vastgoed. Met een grootscheeps antiwitwasonderzoek, op basis van de bestaande EU-wetgeving, zouden Europese autoriteiten de nodige tweedracht zaaien binnen de firma Poetin & Co. Zo'n onderzoek zou nog effectiever zijn als witwassers zich niet meer kunnen verschuilen achter brievenbusconstructies, onder meer in Nederland.
Onlangs stemde het Europees Parlement, op initiatief van GroenLinks, voor verplichte openbaarmaking van de 'uiteindelijke belanghebbenden' van ondernemingen. De Europese regeringen doen er goed aan dit kant-en-klare voorstel over te nemen. Minister Dijsselbloem moet zijn verzet laten varen. Nederland wil toch geen witwasparadijs zijn voor Russische roofbaronnen?
Wapenexport controleren
Frankrijk ziet er geen been in om de toch al zwaarbewapende Russische krijgsmacht van moderne wapens te voorzien. Voor eind dit jaar staat de levering gepland van de eerste van twee grote oorlogsschepen van het Mistral-type. Wrang genoeg hebben de Russen het schip alvast 'Sebastopol' gedoopt, naar hun marinebasis op de Krim van waaruit ze de afgelopen dagen het schiereiland veroverden. Het is hoog tijd om deze bestelling opnieuw te toetsen aan de wapenexportcode van de EU. Deze verbiedt wapenleveranties aan landen die de regionale vrede bedreigen. De Russische agressie tegen Oekraïne is daarvan een schoolvoorbeeld.
Afkicken van gas- en olieverslaving
De macht van Poetin is gebaseerd op olie en gas. De energiebonanza financiert meer dan de helft van de Russische begroting en een fors deel van het zwartgeldcircuit. De EU kan de Poetin-clan niet harder treffen dan door af te kicken van haar verslaving aan fossiele brandstoffen. Olie, gas en steenkool uit Rusland dekken ruim 15 procent van het energieverbruik van de EU. Die hoeveelheid fossiele energie kunnen we binnen pakweg zes jaar uitsparen met een voortvarend klimaat- en energiebeleid, in lijn met het EU-streven om de opwarming van de aarde tot maximaal twee graden te beperken. Het voorstel van het Europees Parlement – elk jaar twee procent energie besparen en één procent meer duurzame energie opwekken – gaat in de goede richting. Zo'n afname in klandizie zal men in Moskou al snel voelen. De peilloze onbetrouwbaarheid van olie- en gasboer Poetin verschaft de Europese regeringsleiders een extra reden om het voorstel van het Europarlement nog deze maand te omarmen. Nederland kan hierbij een sleutelrol spelen, als VVD en PvdA hun verzet tegen bindende energiedoelen laten varen.
Met een nieuwe gaspijpleiding, South Stream, wil Moskou zijn greep op Oekraïne vergroten. Poetin kan straks de gaskraan voor Oekraïners dichtdraaien zonder zijn afzet aan EU-landen in gevaar te brengen. Maar het monopolie van Gazprom op deze pijplijn-in-aanbouw is in strijd met EU-regels. De Europese Commissie verdient politieke ruggensteun van zoveel mogelijk nationale regeringen voor haar verzet tegen South Stream. Als de EU kiest voor een groen energiebeleid en een goede energie-infrastructuur is deze pijplijn volstrekt overbodig. In landen als Bulgarije en Hongarije, die de dictatuur van Moskou aan den lijve hebben ondervonden, zouden politici zich dezer dagen nog eens achter de oren moeten krabben, alvorens hun abonnement op Russisch gas voor onbepaalde tijd te verlengen.
Handelen naar Europese waarden
De afspraken die we hierboven in herinnering brengen zijn geen willekeurige Brusselse regeltjes, maar vloeien voort uit waarden waarvoor alle landen van de Europese Unie getekend hebben: de rechtsstaat, vrede en de zorg voor toekomstige generaties. De huidige crisis daagt Europese regeringen uit om te gaan handelen naar deze waarden, in plaats van ze weg te moffelen in ruil voor Russische roebels en gas. Dan staan we een stuk sterker tegenover de cynische veroveringspolitiek van Poetin en kunnen we beter opkomen voor het recht van de Oekraïners om over hun eigen toekomst te beslissen.
Dit opinieartikel verscheen eerder op Joop.nl.