Loop geen onnodig democratisch risico met vrijhandelsverdrag TTIP. Die boodschap gaf Europarlementariër Bas Eickhout mee aan zijn collega's uit de Tweede Kamer tijdens de Staat van de Unie, het jaarlijkse Kamerdebat over de Europese Unie waarbij naast Kamerleden, ook de delegatieleiders uit het Europees Parlement het woord mogen voeren. Met TTIP lopen we het risico dat we een enorm democratisch gat creëren omdat parlementen hun zeggenschap over allerlei beschermende regelgeving op het gebied van milieu en sociale zaken verliezen.

In de Staat van de Unie stelt het kabinet dat “het draagvlak voor, en de stabiliteit van Europa in gevaar komen.” Dat zijn grote woorden, maar ik sluit me daar bij volledig bij aan.

Dicht het democratisch tekort in Europa

Slechts veertig procent van de Europeanen vindt dat zijn of haar stem gehoord wordt in de EU. Het democratische tekort van de Europese Unie dichten: dat is wat GroenLinks betreft een noodzakelijke voorwaarde om de grote uitdagingen van dit moment te lijf te kunnen gaan: de torenhoge werkloosheid, de permanente crisis in de eurozone, de Russische agressie.

Al decennia lang hobbelt de Europese democratie achter de feiten aan. Er kwam eerst een Europese Gemeenschap, pas jaren later een rechtstreeks gekozen Europees Parlement. Eerst een interne markt, pas jaren daarna democratische controle over de spelregels van die markt. Eerst een economische en monetaire unie... en we wachten nog steeds op de democratische fundamenten van die EMU.

Het kabinet lijkt zich uitstekend in deze tweederangs positie voor de democratie te kunnen vinden. Voor een stevig democratisch fundament van de economische en monetaire unie is een wijziging van het Verdrag van Lissabon nodig. In zijn speech in Leiden eerder deze week noemde minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders zo'n verdragswijziging "institutioneel navelstaren". Verdere politieke integratie in Europa vindt hij "een reuzensprong".

Reuzenstap TTIP

Ondertussen is dit kabinet dolenthousiast over TTIP, het handelsverdrag met de Verenigde Staten. Is dat niet een veel ingrijpendere reuzenstap? En hoe verhoudt TTIP zich tot het "nieuwe, nuchtere, Europese contract" waar de minister voor pleit?

TTIP walst als een bulldozer over het prille begin van een functionerende Europese democratie:

  • Het handelsverdrag voorziet in het onschuldig klinkende regulatory cooperation. Dat geeft het bedrijfsleven een vaste plek om wetgeving nog voor het in Tweede Kamer of Europees Parlement komt, te screenen en te beïnvloeden op negatieve effecten voor handel. Analyses van het besluitvormingsproces over Europese regels voor teerzandenolie en hormoonverstorende chemicaliën wijzen erop dat het vooruitzicht op een handelsakkoord met de VS en Canada nu al zorgt voor afzwakking van Europese wetgeving.
  • De dreiging van een schadeclaim die een bedrijf via arbitragemechanisme ISDS kan afdwingen is straks al genoeg om een lokale, nationale of Europese overheid op andere gedachten te brengen als het regels wil stellen in het algemeen belang die ingaan tegen de belangen van een investeerder.
  • “De chloorkip komt er niet”, net zoals hormoonvlees en GMO's zegt onze minister van Handel Liliane Ploumen stellig. Mensen worden het bos in gestuurd met onschuldige voorbeelden over veiligheidstests voor auto's. Maar de minister moet eerlijk zijn: Ofwel TTIP verandert niets aan onze standaarden over chemicaliën, medicijnen, intellectueel eigendom, publieke diensten en is eigenlijk niet meer dan een praatclub. Ofwel TTIP neemt handelsbelemmeringen weg en dus sluit de EU compromissen met de Amerikanen over haar eigen regels. In dat geval verliezen parlementen in Europa aan zeggenschap.

Waarom zouden we dit gigantische democratische risico lopen? De enige studie die zich aan positieve voorspelling over werkgelegenheid dankzij TTIP waagt is van het Duits Economisch onderzoeksinstituut IFO, dat die 400.000 nieuwe banen voorspelt. Iedereen kent inmiddels ook de studies die wijzen op baanverlies door TTIP. De voorstander van TTIP, de Europese Commissie, durft geen voorspellingen te doen.

Circulaire economie kan twee miljoen banen opleveren

Ter vergelijking, de voordelen van het pakket voor de circulaire economie levert volgens de Europese Commissie 580.000 duizend nieuwe, duurzame banen op. Een nieuw ambitieuzer voorstel zou zelfs tot twee miljoen nieuwe banen kunnen leiden. Maar dankzij de agenda van minder regels die dit kabinet steunt en die eurocommissaris Frans Timmermans uitvoert, is dit pakket inmiddels ingetrokken. Gaat het kabinet zich inspannen voor een nieuw ambities voorstel voor de circulaire economie? Of blijft het kabinet vertrouwen op dubieuze voorspellingen over groei dankzij TTIP die bovendien een gevaar zijn voor onze democratie?

Gerelateerde content