Keer op keer kondigde de Amerikaanse president Donald Trump aan dat hij een besluit zou nemen over het klimaatakkoord. En keer op keer stelde hij het weer uit. Nu weten we definitief wat z’n plannen zijn. Maar hoe gaat het nu precies verder in de Amerikaanse politiek? En wat zijn de gevolgen voor het klimaatakkoord? We beantwoorden de meestgestelde vragen.

Hoe gaat Trump uit het klimaatakkoord stappen?

Het Parijsakkoord is geschreven als een bijlage van het UNFCCC verdrag. Dat is met opzet gedaan. Speciaal voor de VS. Het is exact de reden waarom Obama het Parijsakkoord niet aan de Senaat heeft voorgelegd. Omdat het Parijsakkoord technisch gezien geen nieuw verdrag is, hoefde het volgens Obama niet geratificeerd te worden. De Republikeinen in de Senaat zouden de ratificatie kunnen blokkeren. Daarom kan Trump nu ook simpelweg de deelname aan het akkoord weer opzeggen.

Hoe lang duurt het om uit het klimaatakkoord te stappen?

Uit het Parijsakkoord stappen duurt lang. Artikel 28.1 bepaalt dat een land pas drie jaar nadat het verdrag van kracht is gegaan voor het betreffende land, een schriftelijke notificatie naar de Secretaris Generaal van de VN kan sturen. Daarna duurt het nog een jaar voordat de notificatie van kracht gaat. De VS doet mee aan het Parijsakkoord sinds het begin, vanaf 4 november 2016. De VS kan de notificatie dus pas op 4 november 2019 sturen. Op 4 november 2020 is de uittreding officieel. De termijn van Trump loopt tot 20 januari 2021.

Maar Trump stapt dus niet uit de UNFCCC, de VN-klimaatorganisatie?

Dat lijkt er niet op. Interessant is dat er nog een mogelijkheid bestaat voor Amerikaanse staten of bevolking om rechtszaken aan te spannen, zoals bijvoorbeeld Urgenda in Nederland deed. Het UNFCCC verdrag heeft daar nog een mooi haakje voor, de VS verplicht zich daarin immers aan het volgende:

Article 2
OBJECTIVE
The ultimate objective of this Convention and any related legal instruments that theConference of the Parties may adopt is to achieve, in accordance with the relevant provisions of the Convention, stabilization of greenhouse gas concentrations in the atmosphere at a level that would prevent dangerous anthropogenic interference with the climate system.  Such a level should be achieved within a time frame sufficient to allow ecosystems to adapt naturally to climate change, to ensure that food production is not threatened and to enable economic development to proceed in a sustainable manner.

Kan Trump nog meeonderhandelen zolang de notificatie nog niet van kracht is gegaan?

In theorie wel. Trump’s team kan bij de volgende klimaattop gewoon aan de onderhandelingstafel gaan zitten als de verdere uitwerking van het Parijsakkoord besproken wordt. In praktijk zullen andere landen de opmerkingen van de VS echter gewoon negeren.

Wat moet de EU doen?

Op diplomatiek vlak moet de EU er nu alles aan doen om tot een sterk front te komen tegen het negatieve effect dat de uittreding van de Verenigde Staten zal creëren. Landen als Rusland en Saudi-Arabië zullen daar maar al te graag op inspringen. Een aantal opties om dat negatieve effect in te dammen zijn:

  1. Banden aanhalen met China. Dat is nou eenmaal de belangrijkste speler op het klimaattoneel. De EU is daar trouwens al tijden mee bezig. En dat werpt vruchten af. Er komt een gezamenlijke declaratie nadat de VS is uitgetreden waarin de EU en China verklaren dat ze nauwer zullen gaan samenwerken op klimaatgebied.

  2. Banden aanhalen met andere landen die momenteel een positieve rol vervullen als het gaat om klimaatverandering. Denk bijvoorbeeld aan laaggelegen eilanden die op het geweten van de wereld inspelen. Of andere landen die goed bezig zijn op klimaatgebied zoals Marokko of Mexico.

  3. De druk opvoeren op India. Daar wordt al veel uitgestoten. Als we niet oppassen dan zal die uitstoot de komende jaren exponentieel groeien. Dat heeft de Duitse bondskanselier Merkel in ieder geval al door.

Europa zal echter zelf ook daad bij woord moeten voegen. Zonder grootvervuiler VS aan boord wordt het nog moeilijker om de doelstellingen van Parijs te halen. Kortom, de overgebleven landen moeten nog meer doen om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan. En daar stokt het binnen de EU. Het beleid dat nu ontwikkeld wordt voor de komende jaren is absoluut niet in lijn met het Parijsakkoord. En al helemaal niet in lijn met een Parijsakkoord zonder de VS.

Meer doen? Dat kan toch niet? Zo draaien we onze industrie de nek toch om?

GroenLinks is er voorstander van om sectoren die in de toekomst te maken krijgen met oneerlijke concurrentie vanuit de VS (en uit andere klimaatachterlopers) te beschermen. Maar we moeten niet vergeten dat het overgrote deel van deze concurrentiegevoelige sectoren al onder het Europese Emissiehandelssysteem vallen. Deze sectoren worden al volledig beschermd doordat ze gratis rechten ontvangen.