Om Hongarije en Polen tegemoet te komen, werd dit mechanisme vertraagd en de rol van de Europese Commissie om schendingen van de rechtsstaat aan te kaarten, verzwakt . In een aangenomen resolutie zegt het Europees Parlement juridische stappen te ondernemen als de Europese Commissie het nalaat om haar wettelijke rol te spelen als handhaver van de regels.
Europarlementariër Tineke Strik: “In plaats van Hongarije en Polen aan het EU-verdrag te houden, heeft Commissievoorzitter Von der Leyen beloofd zich te houden aan de ‘instructies’ van de EU-landen. Daarmee treedt ze zélf het EU-verdrag met voeten. De Commissie moet landen meteen aan de wet houden in plaats van handhaving te vertragen. Dat verwachten juist de mensen in Polen en Hongarije van haar.”
In de deal tussen de Europese regeringsleider staat dat de Commissie belooft om eventuele overtredingen niet te bestraffen zolang het Europees Hof niet heeft geoordeeld over het rechtsstaatmechanisme voor de EU-begroting. Bovendien gaven de regeringsleiders hun eigen interpretatie van de al vastgestelde wet. Het Europees Parlement herinnert de regeringsleiders er vandaag aan dat alleen de tekst van de verordening bindend is en dat alleen het Europees Hof van Justitie bevoegd is om wetten te interpreteren. Ook dreigt het Europees Parlement naar het Hof te stappen als de Europese Commissie landen die de rechtsstaat schenden niet aanpakt vanaf de afgesproken datum van 1 januari 2021.
Het Europees Parlement uit in de resolutie ook zorgen over de trend dat regeringsleiders zich steeds meer en gedetailleerder uitlaten over Europese wetgeving, terwijl die rol alleen toebehoort aan het Europees Parlement en de Raad van Ministers waar landen met meerderheid besluiten in plaats van unanimiteit. Ook deze ontwikkeling is strijdig met het EU-verdrag. GroenLinks maakt zich grote zorgen over de impact die het heeft op het democratisch gehalte van de Europese wetgeving, bijvoorbeeld op klimaatbeleid.
Europarlementariër Bas Eickhout: “Als ieder land de facto een veto kan uitspreken tegen iedere klimaatmaatregel, maken we heel Europa afhankelijk van achterblijvers als Polen. Commissievoorzitter Von der Leyen dreigt zich op deze manier te degraderen tot uitvoerder van slappe compromissen tussen nationale regeringen.”