Hoe GroenLinks de zorg wil fixen

De afgelopen jaren, meer dan ooit, ziet Nederland dat de zorg van levensbelang is voor onze samenleving. Tijdens de coronacrisis gingen ziekenhuizen, zorgverzekeraars en zorgaanbieders noodgedwongen met elkaar samenwerken.

Ze wisselden materiaal en medewerkers uit en namen patiënten van elkaar over. Want in een crisissituatie denk je niet aan concurrentie. Maar aan het grotere belang. Heel Nederland klapte terecht voor al onze helden in de zorg.

Dan zou je zeggen: die mensen worden door heel Nederland gewaardeerd! Nou ja, bijna heel Nederland, behalve door het kabinet onder leiding van Rutte. Zij kiest niet voor een structureel beter loon voor onze zorgverleners, zelfs niet tijdens een pandemie. Ondanks al hun goede werk, hebben wij een systeem gecreëerd dat helemaal niet vóór het zorgpersoneel werkt, het werkt ze tegen.

Wat is er nu precies mis in de zorg? En hoe kan het beter?

Jesse legt het je uit in deze video 👇

Waarom is onze zorg overgeleverd aan marktwerking?

Voor het antwoord op deze vraag moeten we terug naar 2006.

Het jaar van de kopstoot van Zinedine Zidane, de film the Devil wears Prada en natuurlijk de monsterhit Boten Anna. In dat jaar werd ons huidige zorgstelsel ingevoerd.

Voor die tijd, had je in Nederland aan de ene kant ziekenfondsen voor de gezinnen met een lager inkomen, en aan de andere kant een particuliere verzekering voor mensen die meer verdienden. Dat systeem leverde wat problemen op.

Er waren wachtlijsten, en patiënten met meer geld werden eerder geholpen doordat ze meer betaalden. Bovendien maakte de overheid zich zorgen over de vergrijzing en de stijging van de zorgkosten. Er moest dus iets veranderen.

Het neoliberale denken vierde hoogtij dus je kunt je voorstellen dat de oplossing al snel was gevonden: marktwerking.

Marktwerking in de zorg

De publieke zorgfondsen werden omgevormd tot private zorgverzekeraars. Er kwamen verschillende zorgverzekeraars in plaats van fondsen. En zorginstellingen werden meer en meer gezien als bedrijven.

Hierdoor werd zorg als het ware een ‘product’.. En patiënten werden consumenten. Het idee? Door marktwerking wordt zorg goedkoper en beter.

Fout.

De invoering van marktwerking in de zorg heeft geleid tot 4 grote problemen:

1. Winst maken met publiek geld
2. Bureaucratie in de zorg
3. Wachtlijsten in de GGZ
4. Te dure zorg voor veel mensen

Probleem 1. Winst maken met publiek geld

Zorgverleners kiezen met hun hart en volle overtuiging voor het vak. Om mensen te helpen, beter te maken, gezond te houden of bij te staan in moeilijke tijden. Maar de organisatie waar een thuiszorgmedewerker of wijkverpleegkundige werkt is een commercieel bedrijf dat winst moet maken. Daardoor ligt de focus niet altijd op de patiënt, maar op het geld.

Als het aan de VVD ligt geldt dat straks ook voor ziekenhuizen en verpleeghuizen. Dat leidt ertoe dat publiek geld dat bedoeld is voor zorg, ook in de zakken van directeuren en aandeelhouders terechtkomt.

Ook moeten instellingen omzet draaien. En hoe doe je dat? Door steeds meer behandelingen in kortere tijd te doen. Zo komt het bijvoorbeeld voor dat een kaakspecialist soms 3 patiënten tegelijk behandelt. Want hoe meer patiënten de specialist behandelt in korte tijd, hoe meer geld zowel het ziekenhuis als de specialist verdient.

Zorgmedewerkers moeten dus ‘declarabel’ zijn. Uurtje factuurtje dus. Behandelingen moeten geld opleveren. Dat beperkt natuurlijk enorm de ruimte voor persoonlijk contact in de zorg. En omdat er geen geld wordt verdiend aan iemand gezond houden, wordt er dus ook weinig geïnvesteerd in preventie. Het stimuleren van een gezonde levensstijl en een goede voorlichting daarover, is natuurlijk ook super belangrijk.

Probleem 2: Bureaucratie in de zorg

Het tweede gevolg van marktwerking in de zorg is de extreme administratiedruk. Elke handeling wordt als product gezien dat wordt verkocht.

• Medicijnen toedienen;
• Steunkousen aantrekken;
• Kussen opschudden;
• Noem maar op...

Om de kosten zo laag mogelijk te houden is precies afgebakend wat je als zorgmedewerker kan en mag doen, en hoeveel tijd daarvoor staat. Met als gevolg: structureel tijdgebrek…

Als wijkverpleegkundige moet je dus alles continu registreren en bijhouden. Waardoor er veel te veel tijd wordt besteed achter de computer, die niet besteed kan worden aan de verzorging voor patiënten. Bij ziekenhuis-verpleegkundigen is dit inmiddels wel 40% van hun werk.

Die nadruk op administratie en alles zo efficiënt mogelijk moeten doen, leidt tot veel stress onder zorgverleners. Ze zijn bezig met werk waarvoor ze helemaal niet voor hebben gekozen.

De werkdruk is hoog, steeds meer zorgverleners belanden ziek thuis op de bank. Dit gaat gecombineerd met lage lonen en weinig waardering. Het leidt ertoe dat steeds meer zorgmedewerkers stoppen met werken in de zorg en dat de nieuwe aanwas uitdunt.

En dat terwijl we ons zorgpersoneel keihard nodig hebben. Het personeelstekort in de zorg is nu al meer dan 32.000 en dat loopt, mede door de vergrijzing, in 2030 op tot 83.000 zorgmedewerkers. Dit enorme tekort vormt een serieuze bedreiging voor de toegankelijkheid en kwaliteit van onze zorg.

Probleem 3: Wachtlijsten in de GGZ

Het nieuwe zorgstelsel zou leiden tot minder wachtlijsten. Op veel plekken is dat ook gelukt. Zorg is snel beschikbaar en dat is heel mooi. Maar niet overal. In de ouderenzorg en de geestelijke gezondheidszorg lopen de wachtlijsten juist alleen maar meer op. Zo kan het zomaar gebeuren dat je nog 7000 wachtenden voor je hebt.

Jesse Klaver ontmoette vorig jaar Charlotte Bouwman. Charlotte had dringend psychische hulp nodig, ze had al meerdere zelfmoordpogingen gedaan. Ze stond al meer dan twee jaar op de wachtlijst voor een behandeling. Moedig besloot ze om dan maar te wachten voor de deur van het ministerie van Volksgezondheid. Ze groeide uit tot het symbool van het verzet tegen de lange wachtlijsten.

Maar Charlotte is niet de enige. 11.000 mensen met zware psychische problemen wachten al 4 maanden of langer op behandeling. Hoe dat komt? Je raadt het al: marktwerking.

Aan patiënten die een relatief eenvoudige behandeling nodig hebben, verdienen ggz-instellingen het meest, en dit kost de verzekeraars het minst. Maar patiënten die een lange, intensieve behandeling nodig hebben, zijn ingewikkeld en kosten meer. Die worden doorverwezen en belanden op een wachtlijst. De zorg en de mens worden door het systeem van marktwerking niet centraal gezet.

Probleem 4: Te dure zorg voor veel mensen

Met het instellen van een basispakket voor iedereen zou elke Nederlander een gelijke behandeling krijgen: jong, oud, fit of niet. Maar zorgverzekeraars concurreren met elkaar en willen daarom graag de gezondste mensen werven. Die kosten namelijk het minste.

Verzekeraar Promovendum kwam daardoor met een speciale verzekering voor hoger opgeleiden, omdat uit onderzoek blijkt dat die gemiddeld genomen gezonder zijn: “De laagste premie voor hoogopgeleiden.” zo luidde de slogan.

Deze slogan werkt tweedeling in de hand. Want hoewel ziek worden inderdaad niks met je diploma te maken heeft, maken de omstandigheden van lager opgeleide en lager betaalde mensen ze wel kwetsbaarder. Niet alleen willen zorgverzekeraars het liefst alleen gezonde mensen aantrekken - wel premie binnenharken maar niet uitgeven - ook het eigen risico zorgt voor een groeiende ongelijkheid in ons zorgsysteem.

In 2006 was het eigen risico 150 euro. Nu is dat 385 euro. Dat eigen risico is voor mensen met een klein inkomen een enorme kostenpost.

Zo is het voorgekomen dat iemand na een vervelende val niet wil dat er een ambulance wordt gebeld, want ‘help, mijn eigen risico’. Of dat mensen niet naar de dokter gaan omdat het te duur is. Dat, in een rijk land als Nederland.

ONZE PLANNEN

Genoeg plekken waar het knelt in de zorg. Gelukkig kan het echt anders. GroenLinks heeft een plan om de marktwerking in de zorg af te schaffen en de menselijkheid terug te brengen. We willen een systeem dat vóór in plaats van tegen de zorgverleners werkt. We willen een zorg die gaat om samenwerking, solidariteit, en meer waardering voor iedereen die in de zorg werkt.

Om dat te bereiken hebben we een krachtige overheid nodig die zorg garandeert voor iedereen die dat nodig heeft.

Dit zijn onze plannen:

WINSTEN IN DE ZORG AFSCHAFFEN

Winst maken in de zorg wordt onmogelijk. Het geld bedoeld voor de zorg, moet ook echt naar de zorg gaan. Publiek geld mag niet uitgekeerd worden als winst aan aandeelhouders.

PUBLIEKE ZORGFONDSEN

Private zorgverzekeraars worden publieke zorgfondsen.

ADMINISTRATIE DRUK VERMINDEREN

De administratiedruk moet minder. Zorgverleners worden niet per handeling betaald, maar gewoon voor de zorg van een patiënt. Zodat ze niet elke vijf minuten alles moeten noteren. En de mens weer centraal staat.

WE INVESTEREN IN PREVENTIE

We investeren in preventie. Voorkomen is beter dan genezen.

CONCURRENTIE AFSCHAFFEN

De concurrentie wordt afgeschaft. Samenwerking is de nieuwe norm. We zorgen dat instellingen elkaar ondersteunen. Net als in de coronacrisis komt één ding centraal te staan: mensen zo goed mogelijk helpen.

AANPAK CRISIS GGZ

De crisis in de Geestelijke Gezondheidszorg wordt aangepakt. Mentale gezondheid is net zo belangrijk als fysieke gezondheid. Wachtlijsten moeten korter, en er komen meer crisisplekken en meer opleidingsplekken.

FARMACEUTISCHE INDUSTRIE AANPAKKEN

De Farmaceutische industrie krijgt minder macht. De EU moet een grotere rol spelen in de ontwikkeling van medicijnen en vaccins. Farmabedrijven moeten werken voor de gezondheid van mensen, niet voor de winsten van aandeelhouders.

BETALEN VOOR WAT WAARDEVOL IS

Kortom, we gaan betalen voor wat waardevol is. Het eigen risico afbouwen, hogere lonen in de zorg, het is allemaal niet gratis.

Hoe betalen we deze plannen?

Voor een deel verdienen de plannen zichzelf terug. Doordat er meer aandacht komt voor preventie en doordat winstuitkeringen worden gestopt. Voor een deel zal er ook belastinggeld bij moeten en dan krijg je automatisch de vraag: is dat het waard? Wij vinden van wel. Onze gezondheid is ons meest kostbare bezit. Ja, we moeten opletten dat we de kosten in de hand houden. Maar het idee dat er altijd maar bezuinigd moet worden op de zorg en dat marktwerking een heilige graal is, is een idee van rechts waar we mee moeten breken.

CONCLUSIE

Dit is ons plan. Een systeemwijziging in de zorg. Het afschaffen van de marktwerking. De coronacrisis leert ons dat het tijd is voor grote plannen. Het laat ons allemaal zien hoe waardevol de zorg is.

Daarom is het tijd voor meer.

Meer samenwerking.

Meer aandacht.

Meer vertrouwen.

Help mee zodat we deze plannen kunnen uitvoeren.